Zomergast van dienst afgelopen zondag was Daan Roosegaarde. Iets met kunst, met ontwerp, met technologie, met vooruitgang. Maar vooral iets met enthousiasme, met verwondering en openheid. Een schitterende uitzending, een prachtig mens. Het is stom om te vergelijken, maar ik kan het niet laten: een paar weken eerder zat Johan Simons aan tafel, en ook dat was een schitterende uitzending met een prachtig mens. Johan Simons is misschien iets meer ‘mijn soort mens,’ met hem voel ik me meer verwant, en die uitzending vond ik ontroerender, die raakte mij meer, maar ook deze Daan Roosegaarde is een feestje op zichzelf. Slim, een open blik en een open houding, enthousiast, verwonderd – alle filosofische kwaliteiten die een mens maar kan hebben, lijken zich in hem vergaard te hebben. En dan schijnt hij ook nog heel mooie en handige dingen te bedenken en te maken.

Twee uitspraken die hij in de laatste paar minuten doet, plaats ik op facebook – om op mijn manier iets van mijn enthousiasme over de man te delen. “De wereld is vloeibaar,” en “het is ook gewoon leuk.”

De laatste lijkt me niet al te ingewikkeld. Het is een cadeautje om te mogen leven, hier, nu, met beide benen op deze aarde van ons. Toch?

Maar wat spreekt me aan in de uitspraak dat de wereld vloeibaar is? Voor mij betekent het dat niets vaststaat, dat wij weliswaar geneigd zijn ons te concentreren op de vormen, maar dat het meer gaat om de leegte waarin die vormen verschijnen. Dat niets vaststaat, is echter moeilijk te verteren voor de mens – die is geneigd alles te bepalen, vast te stellen, er een begrip aan te hangen. Op een heel simpel niveau merk ik dat op facebook. Als ik iets plaats waaruit blijkt dat ik verschillende, tegenstrijdige gevoelens ervaar, dat ik zoekende ben, krijg ik 9 van de 10 keer adviezen om het een, dan wel het ander te doen. Maar waarom mogen die tegenstrijdige gevoelens niet gewoon allebei bestaan – het ene gevoel is niet waarder of beter dan het andere, wat mij betreft. Maar veel mensen willen kennelijk graag duidelijkheid – zo is het, en niet anders.

Nietzsches definitie van de mens als het nog niet vastgestelde dier, spreekt mij erg aan. Wij houden het echter niet uit om niet vastgesteld te zijn, en zoeken uit alle macht naar een identiteit die ons past. In wezen is die identiteit echter niet meer dan een vormpje, een vormpje waar wij ons aan vastklampen. In de kern zijn wij de open ruimte waarin die vorm verschijnt, de stilte waarin de geluiden verschijnen. In wezen zijn we volkomen vrij, maar gek genoeg verkiezen we onvrijheid boven deze absolute vrijheid, door ons te hechten aan van alles en nog wat. En het woordje ‘nog’ in Nietzsches definitie geeft prachtig de paradoxaliteit van het geheel weer – het suggereert dat in een later stadium de mens wél vastgesteld zal zijn, maar het ‘nog’ schuift met ons mee. Wij zullen nooit vastgesteld zijn, identiteit is maar een gedachte – en zoals bekend: je moet niet alles geloven wat je denkt.

“De wereld is vloeibaar,” uit de mond van iemand die met zo’n open blik in de wereld staat, ja, dat vind ik mooi.